อาการเวียนหัวบ้านหมุน เป็นความผิดปกติที่พบบ่อยมักเกิดในผู้ใหญ่วัยทำงานขึ้นไปทั้งชายและหญิง อาการที่เป็นคือเวียนหัว, โคลงเคลงเหมือนอยู่บนเรือ, หรือบางคนอาจมีอาการหนักคือรู้สึกเหมือนสิ่งแวดล้อมรอบๆหมุนติ้วอยู่รอบตัว ผู้ป่วยมักมีคำถามว่าอาการเหล่านี้เกิดจากอะไร, จะมีผลกระทบร้ายแรงตามมาไหม และสามารถหายขาดได้ไหม
สาเหตุของอาการเวียนหัวบ้านหมุน
อาการเวียนหัวบ้านหมุนแบ่งเป็น 2 ชนิด ได้แก่ Peripheral vertigo และ Central vertigo
Peripheral vertigo
เกิดจากปัญหาในหูชั้นในซึ่งเป็นอวัยวะที่ทำหน้าที่ในการควบคุมการทรงตัว ระบบหูของมนุษย์ประกอบด้วยหูชั้นนอกคือใบหู,ช่องรูหูและแก้วหู หูชั้นกลางประกอบด้วยช่องแก้วหูซึ่งภายในมีกระดูกหูที่ทำหน้าที่ถ่ายโอนเสียงจากเยื่อแก้วหูเข้าสู่อวัยวะรับเสียง หูชั้นในประกอบด้วยอวัยวะ 3 ส่วนที่ทำหน้าทีรับสัญญาณเสียงและควบคุมการทรงตัวคือกระดูกรูปก้นหอย, ท่อครึ่งวงกลมสามเสี้ยว, และส่วนที่เรียกว่า vestibule
สาเหตุที่พบบ่อยของ peripheral vertigo มีดังนี้
- หินปูนในหูชั้นในเคลื่อนที่ (Benign paroxysmal peripheral vertigo : BPPV) เป็นสาเหตุที่พบบ่อยที่สุดของการเวียนศีรษะบ้านหมุนโดยจะพบบ่อยในผู้ใหญ่อายุ 50 ปีขึ้นไป อาการที่เกิดขึ้นคือเวียนหัวบ้านหมุนเมื่อมีการขยับศีรษะเร็วๆ สาเหตุของ BPPV คือการเคลื่อนที่ของหินปูนแคลเซียมคาร์บอเนตขนาดเล็กที่เรียกว่า “โอโตโคเนีย (Otoconia)” ซึ่งเกาะตัวอยู่บริเวณหูชั้นในส่วนที่เรียกว่า “ยูตริเคิล (Utricle)”ทำหน้าที่ส่งสัญญาณการทรงตัวและตำแหน่งศีรษะไปยังสมอง เมื่อคนเราอายุมากขึ้น otoconia อาจมีการกรอบแตกหลุดออกจากตำแหน่งเดิมและเคลื่อนเข้าไปอยู่ในหูชั้นในส่วนที่เรียกว่า “เซมิเซอร์คิวล่าร์ แคนแนล” ซึ่งก็เป็นอวัยวะที่ส่งสัญญาณในการควบคุมการทรงตัวเช่นกันจึงไปกระตุ้นทำให้เกิดอาการเวียนหัวบ้านหมุน BPPV โดยตัวมันเองเป็นอาการที่ไม่ได้มีอันตราย ยกเว้นกรณีที่เกิดในผู้สูงอายุอาจทำให้เกิดความเสี่ยงต่ออุบัติการพลัดตกหกล้ม
2. โรคมีเนียร์หรือที่คนไทยเรียกว่าภาวะน้ำในหูไม่เท่ากัน เกิดจากการที่ของเหลวในหูชั้นในซึ่งทำหน้าที่ส่งสัญญาณควบคุมการทรงตัวมีปริมาณไม่เท่ากัน ทำให้เกิดอาการเวียนหัวบ้านหมุนและผู้ป่วยมักมีอาการเสียงกริ่งในหู (tinnitus) รู้สึกหูอื้อ, และอาจมีอาการหูดับร่วมด้วย. อาการของโรคเกิดขึ้นเป็นครั้งคราวและจะเป็นอยู่ไม่กี่นาทีจนถึงหลายชั่วโมง
3. ความผิดปกติของหูชั้นในอื่นๆเช่นการอักเสบซึ่งส่วนมากเกิดจากการติดเชื้อไวรัส, การได้รับการกระทบกระเทือนของหูชั้นในเช่นการได้รับอุบัติเหตุ, ความผิดปกติของการไหลเวียนน้ำเหลืองในหูชั้นใน เป็นต้น
Central vertigo
เกิดจากปัญหาในสมองเล็กส่วนหลัง(cerebellum)ซึ่งอาจมีสาเหตุมาจากโรคหลอดเลือดสมอง, การใช้ยาบางชนิดเช่นยากันชัก, แอลกอฮอล์, เนื้องอก เป็นต้น
การตรวจวินิจฉัยอาการเวียนหัวบ้านหมุน
แพทย์จะตรวจร่างกาย, ตรวจหูและระบบประสาท, ในบางรายอาจมีการตรวจการได้ยิน, การตรวจเอ็กซเรย์คอมพิวเตอร์(CT scan) หรือการตรวจคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า (MRI) ขึ้นกับอาการที่ผู้ป่วยเป็น
การรักษาอาการเวียนหัวบ้านหมุน
- การรักษาอาการเวียนหัวบ้านหมุนขึ้นกับสาเหตุที่เป็น กรณีที่มีสาเหตุที่ชัดเจนเช่นการอักเสบของหูชั้นในแพทย์จะรักษาที่ต้นเหตุ กรณีที่ไม่มีสาเหตุที่ชัดเจนจะรักษาตามอาการเช่นการให้ยาแก้เวียนศีรษะ, ยาลดอาการคลื่นไส้อาเจียน
- กรณี BPPV สามารถหายเองได้, ใช้ยาตามอาการ, หรือบางรายแพทย์อาจพิจารณารักษาโดยการทำกายภาพบำบัดที่เรียกว่า “Epley Maneuver” ซึ่งประกอบด้วยการหมุนศีรษะและเปลี่ยนท่าในทิศทางเฉพาะเพื่อให้เศษ otoconia กลับเข้าไปอยู่ใน utricle หรือ Brandt-Daroff exercises ซึ่งผู้ป่วยสามารถฝึกได้เองที่บ้าน ภายใต้คำแนะนำของแพทย์
- การรักษาโรคมีเนียร์(น้ำในหูไม่เท่ากัน) นอกจากการใช้ยาตามอาการแล้วอาจมีการใช้ยาขับปัสสาวะร่วมกับการควรลดปริมาณเกลือในอาหารซึ่งจะช่วยให้การควบคุมความดันและน้ำในหู ในผู้ป่วยที่สูบบุหรี่, การเลิกบุหรี่จะทำให้อาการลดลง อาหารบางอย่างอาจทำให้อาการเป็นมากขึ้นเช่น กาแฟ ช็อคโกแล็ต ซึ่งผู้ป่วยควรสังเกตตนเองว่าอาหารชนิดใดกระตุ้นให้มีอาการมากขึ้นและหยุดรับประทานอาหารชนิดดังกล่าว ซึ่งการรักษาโดยการใช้ยาและการปรับพฤติกรรมจะช่วยให้อาการดีขึ้นประมาณ 60% ของผู้ป่วย
คำแนะนำในการดูแลตนเองสำหรับผู้ป่วยเมื่อเกิดอาการเวียนหัวบ้านหมุนเฉียบพลัน
- เมื่อเกิดอาการเวียนหัวบ้านหมุนให้นั่งหรือนอนลงเพื่อลดความเสี่ยงในการล้ม
- พยายามอยู่นิ่งๆไม่ขยับศีรษะไปมาเพื่อลดการกระตุ้นระบบการทรงตัว
- หลับตา, หลีกเลี่ยงแสงสว่างจ้า, หลีกเลี่ยงการใช้สายตา
- รับประทานยา(ถ้ามี)พักนิ่งๆให้อาการลดลงแล้วจึงค่อยๆขยับเปลี่ยนท่า
หากมีข้อสงสัยหรือต้องการสอบถามข้อมูลเพิ่มเติม กรุณาติดต่อ แผนกอายุรกรรม
โรงพยาบาลพระรามเก้า หมายเลขโทรศัพท์ 1270 ต่อ12210, 12223
