โรคอุจจาระร่วงเฉียบพลันหรือที่เรียกกันทั่วไปว่าท้องเสียหรืออาหารเป็นพิษคืออาการถ่ายอุจจาระเหลว 3 ครั้งต่อวันขึ้นไปและระยะเวลาที่มีอาการไม่นาน (น้อยกว่า 2 สัปดาห์) ผู้ป่วยอาจมีอาการอื่นร่วมด้วย เช่น คลื่นไส้อาเจียน มีไข้ ปวดท้อง และบางรายอาจมีอาการที่รุนแรงได้
สาเหตุ
ส่วนใหญ่เกิดจากการติดเชื้อไวรัส เช่น Norovirus, Rotavirus รองลงมาคือการติดเชื้อแบคทีเรีย เช่น Campylobacter, Salmonella
อากการติดเชื้อที่ทำให้เกิดท้องเสียเกิดขึ้นได้อย่างไร
การติดเชื้อเกิดจากการรับประทานอาหารหรือน้ำที่ปนเปื้อนเชื้อโรค โดยเชื้ออาจปนเปื้อนในอาหารโดยตรงจากการประกอบอาหารที่ไม่ถูกสุขลักษณะหรือจากมือที่ไม่สะอาดที่สัมผัสสิ่งที่ปนเปื้อนเชื้อ, และใช้มือหยิบอาหารเข้าปากโดยไม่ได้ล้างมือ
อาการของโรค
- ท้องเสีย ถ่ายเหลว หลายครั้งต่อวัน
- ปวดท้อง คลื่นไส้อาเจียน
- มีไข้ ปวดศีรษะ
- ปวดกล้ามเนื้อ
- ผู้ป่วยบางรายที่มีอาการท้องเสียรุนแรงอาจเกิดภาวะขาดน้ำได้ ซึ่งหากการขาดน้ำเป็นมากรุนแรงอาจเป็นอันตรายต่อชีวิตได้ โดยเฉพาะในเด็กหรือผู้สูงอายุ
การวินิจฉัย
แพทย์วินิจฉัยโรคอุจจาะร่วงเฉียบพลันได้จากอาการดังกล่าวข้างต้นและร่วมกับการตรวจเชื้อในอุจจาระ ในผู้ป่วยบางรายที่มีอาการมากอาจมีการตรวจเลือดเพื่อประเมินระดับเกลือแร่ในเลือด,การทำงานของไต, การตรวจนับเม็ดเลือด
การรักษา
เนื่องจากสาเหตุของโรคอุจจาระร่วงเฉียบพลันส่วนใหญ่เกิดจากการติดเชื้อไวรัส, การรักษาจึงเป็นการรักษาตามอาการ ได้แก่ การทดแทนน้ำและเกลือแร่เพื่อรักษาสมดุลในร่างกาย (ให้เกลือแร่ชนิดดื่ม หรือ ให้สารละลายเกลือแร่ทางหลอดเลือดดำ) , การให้ยาลดอาการไข้คลื่นไส้อาเจียนและปวดท้อง
การดูแลตนเองเมื่อท้องเสีย
- ผู้ป่วยควรดื่มน้ำให้เพียงพอ จิบน้ำทีละน้อยทุก 10-15 นาที กรณีที่ผู้ป่วยมีท้องร่วงมากควรดื่มสารละลายเกลือแร่ (ORS) เพื่อรักษาสมดุลน้ำและเกลือแร่ในร่างกาย
- ผู้ป่วยควรรับประทานอาหารอ่อนย่อยง่าย เช่น ข้าวต้ม, ซุปใส, ขนมปัง, เนื้อสีขาว เช่น ปลา, อกไก่
- อาหารที่ควรหลีกเลี่ยงเมื่อมีอาการท้องเสียและหลังจากหายท้องเสียแล้วประมาณ 5-7 วัน ได้แก่
- อาหารรสเผ็ดรสจัด
- ผักสดและผลไม้เนื่องจากผักผลไม้บางชนิดย่อยยากและอาจทำให้มีอาการปวดท้องหรือท้องอืด,
- นมและผลิตภัณฑ์นม เช่น ครีม, ชีส
- เครื่องดื่มที่มีน้ำตาลสูง น้ำอัดลม และเครื่องดื่มแอลกอฮอล์
อาการที่ต้องรีบแจ้งแพทย์หรือพยาบาล
- อาการหน้ามืดเป็นลมซึ่งอาจเกิดจากากรขาดน้ำรุนแรง
- มีไข้สูง
- มีเลือดปนในอุจจาระหรืออาเจียน
- ไม่ปัสสาวะนานกว่า 6 ชั่วโมง
การป้องกันโรคอุจจาระร่วงเฉียบพลัน
เนื่องจากอุจจาระร่วงเฉียบพลันเป็นโรคติดต่อโดยการรับเชื้อเข้าทางปาก ดังนั้นการรักษาสุขอนามัยจึงเป็นเรื่องสำคัญ การป้องกันโรคอุจจาระร่วงเฉียบพลันสามารถทำได้โดย
- รับประทานอาหารที่ปรุงสุกและสะอาดถูกสุขลักษณะ
- ล้างมือทุกครั้งก่อนรับประทานอาหาร, ก่อนทำอาหาร และหลังเข้าห้องน้ำ
หากมีข้อสงสัยหรือต้องการสอบถามข้อมูลเพิ่มเติม กรุณาติดต่อ แผนกอายุรกรรม
โรงพยาบาลพระรามเก้า หมายเลขโทรศัพท์ 1270 ต่อ12210, 12223
PI-GIC-13